دکتر شیما گل محمدی متخصص جراحی و درمان بیماریهای لثه و ایمپلنتهای دندانی
آیا جرمگیری ضرر دارد؟
گاهی بیماران از ما می پرسند که “آیا جرم گیری به مینای دندانهایم آسیبی نمی رساند؟” یا “آیا جرم گیری ضرر دارد؟”
برای پاسخ به این پرسش ها، دانستن مطالب زیر لازم است:
جرم دندان چیست؟
مدت کوتاهی پس از مسواک زدن یک لایه چسبنده روی دندان ها بخصوص در ناحیه نزدیک لبه لثه رسوب می کند که این لایه پلاک نام دارد. اگر پلاک دندانی روزانه با مسواک و نخ دندان از روی دندان ها و لثه برداشته نشود بعد از مدتی به رسوبات آهکی سفید، زرد یا تیره رنگی تبدیل می شود که با مسواک قابل برداشتن نیست. به این رسوبات آهکی در اصطلاح دندانپزشکی جرم می گویند.
جرم هایی که در بالای لثه بر روی دندان ها تشکیل می شوند قابل رویت هستند و بیشتر در اطراف طوق دندان ها نمایان می شوند. ولی جرم هایی که در نواحی زیر لثه تشکیل می شوند به مراتب خطرناکترند.
جرمی که بر روی دندانها تشکیل میشود چیزی شبیه جرم های جدار داخلی سماور است. با این تفاوت که ترکیباتی پیچیده تر داشته و روند تشکیل آن اندکی متفاوت است. بزاق ما به طور معمول دارای املاح زیادی است که امکان رسوب کردن دارند. این املاح معمولا در جاهائی که با غذا و مسواک کمتر در تماس است رسوب می کنند. رسوب این املاح بستر مناسبی برای جایگزینی و و رشد و تکثیر میکروبهای حاضر در دهان فراهم می کند. اضافه شدن پروتئین های موجود در غذا و بزاق و همچنین لاشه سلولهای مرده بافت های مختلف دهان در مجموع باعث افزایش حجم این رسوبات شده و به مرور جرم تشکیل میشود.
این جرم های تشکیل شده پر از میکروب های مختلف است و با مسواک زدن تمیز نمی شود و بافت چسبنده لثه را که محکم به دندان چسبیده را به مرور تخریب کرده و باعث سست شدن پایه های دندان می شود. جرمگیری بخشی از درمان لثه است و به معنی برداشتن رسوبات چسبیده به دندانها با روش مکانیکی و دستگاههای اولتراسونیک و سپس صاف و صیقلی کردن سطوح دندانها با استفاده از خمیر مخصوص و برس‌های چرخنده می باشد. اگر جرمگیری توسط دندانپزشک آگاه و با تجربه انجام شود برخلاف تصور عموم هیچ گونه آسیبی به مینای دندانها وارد نمی‌کند.
این موضوع که جرم گیری ضرر دارد کاملا اشتباه است و علت این عقیده اشتباه اما رایج، این است که جرم های تشکیل شده بر روی دندان به مرور لثه را خراب کرده و خود جایگزین می شود. از آنجایی که این فرآیند به مرور اتفاق می افتد و بیمار متوجه عقب نشینی لثه نمی شود و لثه ای که عقب نشینی کرده با جرم جایگزین می شود فضای خالی که بین دندانها در اثر عقب نشینی لثه ایجاد می شود از دید بیمار پنهان می ماند. هنگاهی که بیمار برای جرم گیری مراجعه می کند با برداشته شدن این جرم ها، لثه تحلیل رفته در معرض دید وی قرار می گیرد و چنین احساسی بدست می دهد که جرم گیری باعث از بین رفتن لثه شده است در صورتی که تمام این اتفاقات قبلا صورت گرفته بوده ولی از دید بیمار پنهان بوده است.
پس نتیجه می گیریم که: این جرم است که ضرر دارد نه جرم گیری.
هر چند وقت باید جرم گیری کنیم؟
درمان بیماریهای لثه یک درمان مداوم است نه یک درمان مقطعی، لذا مراجعه منظم ۳ یا ۶ ماه یکبار برای بررسی وضعیت لثه دارای اهمیت ویژه‌ای است. حتما سالی یک بار جرم گیری را در برنامه بهداشتی خود قرار دهید. البته بسته به نوع بزاق افراد جرم گیری می تواند زودتر یا خیلی دیرتر لازم باشد.
به یاد داشته باشید با روش صحیح مسواک زدن تشکیل جرم را به حداقل خواهید رساند.
اگر در موقع مسواک زدن دیدید که از ناحیه از لثه هایتان دارد خون میاید بدانید که آن ناحیه دچار مشکل است و به دندانپزشک خود مراجعه کنید .به ناحیه ای که خون میاید بیشتر مسواک بزنید و از خونریزی آن نترسید . مطمئن باشید که با خوب مسواک زدن و بیشتر مسواک زدن خونریزی به مقدار زیادی کاهش خواهد یافت.
در صورتی که جرم زیادی داشتید و بعد از جرم گیری دندانهایتان به سرما و گرما حساس شده نگران نباشید به زودی رفع خواهد شد و برای کاهش سریعتر حساسیت میتوانید از خمیر دندان و یا دهانشویه ضدحساسیت استفاده کنید.
آیا استفاده از خمیر دندانهای ضد جرم مفید می باشد؟
خیر، جرم با مسواک و خمیر دندان پاک نمی شود و برای این منظور از دندانپزشکان باید کمک گرفت، ضمناً خمیر دندانهایی که به عنوان ضد جرم معرفی شده اند دارای مقادیر زیادی از مواد ساینده بوده و فقط رنگ و لکه های رسوب نموده بر دندان را که زنگ( Stain) نام دارد، تمیز می کنند و استفاده همیشگی از آنها توصیه نمی گردد. این خمیردندانها، بعلت دارا بودن مواد ساینده زیاد،ایجاد خراشهای بسیار ظریف بر سطح دندانها نموده و زمینه را برای تجمع و چسبندگی بیشتر پلاک میکروبی فراهم می آورند.
درمان اولیه این بیماری جرمگیری و رعایت دقیق بهداشت دهانی است. درمانهای غیرجراحی محدودیت های خاص خود را دارد و در صورت عدم دستیابی به سلامتی کامل پریودنتال بعد از درمانهای فوق، پیشنهاد جراحی پریودنتال جهت بازسازی آناتومی صدمه دیده و تسهیل رعایت بهداشت می‌گردد.